خبرگزاری فارس ـ گروه مسجد و هیأت ـ امیرحسین کسائی: حجت‌الاسلام سیدمحمدباقر علوی تهرانی متولد سال ۱۳۴۷ است. وی فرزند مرحوم آیت الله سیدمحمدرضا علوی تهرانی از علمای مطرح تهران است که با حضور در مسجد حضرت امیر (ع) و تأسیس مکتب حضرت امیر (ع)، منشأ خیرات بسیاری شد. بعد از رحلت ایشان در سال ۱۳۷۵ هجری شمسی، فرزندش محمدباقر به توصیه علما و مراجع عظام تقلید از قم راهی تهران می‌شود و امامت جماعت مسجد حضرت امیر (ع) را عهده‌دار می‌شود. وی در این مسجد به اجرای برنامه‌های متفاوتی می‌پردازد که یکی از آنها تأسیس بنیاد فارِس‌المؤمنین (ع) است که در این قالب در بخش‌های مختلفی به خدمت‌رسانی به مردم مشغول می‌شود. حجت‌الاسلام علوی تهرانی همچنین از سخنرانان معروف تهران است که مجالس سخنرانی وی با استقبال پرشور مردم مواجه است. ساعاتی را مهمان ایشان در دفترش در حسینیه آیت‌الله علوی تهرانی بودیم و در گفت‌وگویی به موضوعات مختلفی اعم از وظایف امام جماعت طراز اسلام، نحوه جذب مردم به مساجد، چگونگی جذاب‌تر شدن منبر و … پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
معنویتی که به معنای التزام به واجبات است، کاهش نیافته است
امروز به دلیل تغییرات ایجاد شده در دنیا و سبک زندگی انسان‌ها، افراد مجبور به دو شیفت کار کردن و یا کار توامان زن و مرد هستند، شاهدیم مردم در این همه گرفتاری‌های اجتناب‌ناپذیر روزمره، مساجد را خالی گذاشتند و صرفاً این مکان مقدس به جایگاهی برای سالمندان و بازنشستگان تبدیل شده است و کمتر شاهد حضور مستمر جوانان هستیم، این امر نشانه‌ای از کاهش معنویت در جامعه است؟
آنچه در زندگی انسان مورد اهمیت است که جهت زندگی او را مشخص می‌کند، تفکر انسان است. تعالیم دینی، دائماً جهت زندگی را به سمت خدا، آخرت و خوبی‌ها قرار می‌دهد و این همان معنویت است. یکی از محافلی که این معنویت را رقم می‌زند، مسجد است. بنابراین در مسیر معنویت، اول باید به تفکر انسان که جهت زندگی را مشخص می‌کند و سپس به محفل به‌دست آمدن آن که مسجد است، توجه کرد.
مشغله‌های امروز زندگی انسان برمبنای همان تفکر شکل می‌گیرد. اگر در تفکر انسان معنویت جایی داشته باشد، برای حضور در مسجد و کسب آن، برنامه‌ریزی می‌کند اما اگر جایی نداشته باشد، برنامه‌ریزی هم ندارد. دستاورد مسجد برای افراد باید مورد توجه باشد یعنی صرفاً نباید مسجد محلی برای نماز خواندن باشد بلکه باید بهره‌ای فراتر داشته باشد که در این صورت رجوع افراد نیز بیشتر خواهد شد.
برای افزایش معنویت در زندگی مردم و جامعه، ابتدا باید تفکر را تغییر داد. تعالیم رهبران آسمانی نیز برهمین اساس است که می‌فرمایند زندگی روزمره خود را به چند بخش تقسیم کنید و یک بخش از زندگی را به معالم دین و تعالی و پیشرفت خود قرار دهید. همگی این‌ها نیازمند منبع تعلیمی است و انسان باید جایگاهی را پیدا کند تا بتواند از آن استفاده کند.
این بیان دو وجه دارد اول اینکه انسان می‌گوید من آن جایگاه و زمان را اختصاص نمی‌دهم زیرا برایم اهمیتی ندارد یا دوم می‌گوید این زمان را اختصاص می‌دهم اما کجا باید به‌دنبال آن باشم. مساجد در این زمینه باید کمک‌کننده باشند، مسجد اگر در سطح نمازخانه باشد، تنها افرادی که می‌توانند اول وقت بیایند، در آن حاضر می‌شوند و اگر از سایر اصناف بیایند، ممکن است در آن زمان وقت خالی داشته باشند اما حضور آنان، دائمی نیست. مثلا یک دانشجو هم ممکن است، نماز اول وقت خود را در یک مسجد بخواند اما تنها در روزهای شنبه و دوشنبه، زیرا تنها در آن زمان کلاس ندارد. لذا نمی‌توان گفت جامعه ما امروز با معنویت و حضور در مسجد بیگانه است.
معنویتی که به معنای الزام به کمال و پیشرفت است، کمتر در جامعه دیده می‌شود
این بیگانه نبودن افراد با حضور در مسجد، نشانه‌ای از عدم کاهش معنویت است؟
اگر معنویت را صرفاً به نماز خواندن بدانیم باید بگوییم که کاهش نیافته است زیرا اگر واقع‌گرایانه بنگریم، در جامعه طیفی نماز می‌خوانند و طیفی هم نماز نمی‌خوانند. افراد نمازخوان الزاماً نماز را در مسجد نمی‌خوانند لذا نمی‌توان گفت معنویت این افراد کاهش یافته است.
معنویت اگر به معنای آن باشد که فرد تقید به بخشی از احکام دین داشته باشد، از این منظر هم معنویت در جامعه وجود دارد اما اگر معنویت به معنای الزام به کمال و پیشرفت باشد، متأسفانه کمتر در جامعه دیده می‌شود اما الزام به انجام واجبات و ظواهر آن در جامعه وجود دارد.
باز بودن در مساجد برای ارائه طریق در زندگی مردم ارزشمند است
یکی از مواردی که درخصوص جذب مردم به مسجد اشاره داشتید، ارتقای سطح فعالیت‌ها و بهره‌ها از مسجد است، در زمان صدر اسلام شاهد بودیم پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) تمام امور حکومتی، قضایی و اجتماعی خود را در مسجد اجرایی می‌کردند، گسیل چنین اقداماتی به مسجد، برای باز بودن در آنها به روی مردم، امروز هم می‌تواند راهگشا باشد؟
صرف باز بودن در مسجد به روی مردم، ارزش خاصی ندارد، اینکه در مساجد باز باشد اما جزء سه وعده اقامه نماز برنامه دیگری نداشته باشد، چه ارزشی دارد؟ باز بودن در مساجد برای ارائه طریق در زندگی مردم ارزشمند است.
باز بودن در مسجد نیازمند مهیا بودن امکانات است. آیا می‌توان در مسجد را برای مدت زیادی باز نگه داشت؟ زیرا این باز بودن در، هزینه بردار است. درست است که در مسجد کار خدایی و الهی انجام می‌شود اما نیازمند اسباب و شئوناتی است که یکی از آنها خادم است. شاید برخی از مردم گلایه داشته باشند که چرا در مساجد بسته است من از باب امکان آن، در حال بحث هستم. به‌طورمثال برای باز بودن در مسجد تنها نمی‌توان به یک خادم بسنده کرد بلکه نیاز به حضور خادمین متعدد در دو یا سه شیفت زمانی است. بعد برای هر کدام باید حقوقی مدنظر قرار گیرد. مساجد کشور غالباً از لحاظ منبع درآمدی در مضیقه هستند. نباید صرفاً با مشاهده برخی مساجد که برخودار از منابع برگزاری مراسم ختم هستند یا دارای رقبات و موقوفات هستند، نظر داد زیرا همه مساجد مانند آنها نیستند و چنین درآمدی ندارند. نمی‌توان خادم را تنها با رویکرد عاشق به حضرت حق بودن و فی سبیل‌الله بودن اداره کرد زیرا این نگرش در نیت است و باید خدمات او را هم جبران کنیم. زمانی که این درآمد وجود نداشته باشد، نمی‌توان کاری کرد.
ارائه صحیح معارف دین در مساجد موجب حضور مردم است
حال برای بازبودن در مساجد با این شرایط فعلی چه باید کرد؟ اولاً مانند صدر اسلام نمی‌توان تمام امور را در مسجد انجام داد زیرا مملکت دارای دولت و سازمان‌ها و نهادهای زیرمجموعه است که امور در این نهادها در حال انجام است اما برای باز بودن در مساجد، می‌توان به ارائه معارف دین پرداخت تا مردم رجوع کنند. می‌توان گفت امروز در کمتر جایی معارف دین به درستی ارائه می‌شود و اگر مردم جایی را پیدا کنند، رجوع می‌کنند. زمانی در مسجد حضرت امیر (ع) مباحثی پیرامون اصول اعتقادات و مباحث معرفت دینی در سطح تخصصی ارائه می‌کردم که با استقبال مردم مواجه شده بود.
اگر در مسجد بتوانیم در شئون زندگی مردم، ارائه طریق کنیم، مردم مراجعه خواهند کرد در این صورت قطعاً لازم است در مسجد در زمان‌های مورد نظر باز باشد. بخش‌های دیگری از شئون زندگی مردم معنویات، سلوک، اخلاق و تربیت، مشاوره حقوقی و … است که اگر این موارد در مسجد وجود داشته باشد، نیازمند باز بودن در خواهیم بود اما این موارد کمتر وجود دارد.
روزانه حدود ۶ ساعت به گفتگو با مردم می‌پردازم
به صورت عینی و الگویی شما امام جماعتی هستید که زودتر از زمان نماز در مسجد حاضر می‌شوید و ساعاتی را با مردم به گفت‌وگو می‌نشینید و برنامه‌های دیگری نیز در این راستا دارید، با تعریف این اقدامات، به وظایف یک امام جماعت طراز در اسلام، اشاره‌ای داشته باشید؟
من در کنار مسجد مجموعه‌ای عام‌المنفعه را برای مدیریت کار مسجد و پاسخگویی به نیازها به صورت شفاف به نام «بنیاد فارِس المؤمنین (ع)» تاسیس کرده‌ام که در این قالب، در روز زمان‌هایی که بحث‌های علمی نداشته باشم، به حدود ۶ نفر مشاوره در زمینه‌های نظام تربیتی خانواده، مشاوره ازدواج، پاسخ به پرسش‌ها در مبانی دینی و … ارائه می‌کنم و حتی افراد را به موسسات مختلف نیز ارجاع می‌دهم زیرا گاهی افرادی به من مراجعه و موضوعی را مطرح می‌کنند که زمینه تخصصی بنده نیست لذا افراد را به مجموعه‌هایی که می‌شناسم ارجاع می‌دهم.
دیدگاهتان را بنویسید